"Een ding mogen we vooral niet vergeten :
Brel is de grootste singer-songwriter aller tijden.
Een prachtig mens : hij was een eenzaat, trok zich nergens iets van aan,
hij was een groots verteller, een uitstekende zanger en een goeie acteur.
En die energie op het podium en wat hij daar allemaal vertelde ... dat is pure rock'n'roll. (sic)
En die tiep kwam uit België, weet je.
De beste liedjesschrijver van de hele wereld.
Dat vergeten we wel eens."citaat van Arno Hintjens in weekblad Humo
In Nederland werd dit kanaal niet of nauwelijks bekeken maar in Frankrijk en België wel, zodanig dat - ruim 10 jaar later - deze serie 1,9 miljoen vertoningen heeft gehad. Nog steeds wordt het filmpje met dit 'chanson' door voornamelijk Belgen en dan met name de Walen dagelijks redelijk vaak bekeken; alles bijeen, op dit moment, meer dan een kwart miljoen keer.
Nou, dat heb ik geweten, want zowat half Wallonië is over me heen gevallen vanwege de vele taalfouten in les paroles. Omstandig heb ik daar mijn excuses voor aangeboden. Maar de mails met de veelal negatieve reacties bleven maar komen gedurende 10 jaar. Ook kon ik geen correcties doorvoeren omdat je op een YouTube-kanaal niet een video kunt vervangen met een verbeterde versie: dat gaat eenvoudigweg niet. (Alleen via eerst verwijderen en dan opnieuw publiceren onder verlies van het commentaar.)
Bovendien ben ik along the way ook nog eens de broncode kwijtgeraakt.
Wel heb ik de tekst die mij is aangeboden door François Simon integraal op het kanaal bij de video gezet.
De mooiste reactie was: Personne n'est obligé de lire les paroles. (Niemand is verplicht de tekst te lezen.)
Evenwel had ik mij voorgenomen dit eens recht te gaan zetten.
Want we willen niet meemaken dat de Walen Nijmegen gaan belegeren.
Jacques Brel groeide op in een liberaal-katholieke patriciërs-familie en werd geacht zijn vader op te volgen als fabrieksdirecteur.
Brel heeft voor de vorm wel een paar jaar in het bedrijf van zijn vader gewerkt - is gaan trouwen met Thérèse Michielsen (Miche),
waarmee hij 3 dochters had (Chantal, France en Isabelle) - maar weigerde zich in die rol te laten duwen en
koos nadrukkelijk toch voor het bestaan van tekstschrijver van liederen.
Zulks vereist moed omdat de omgeving vanuit de eerste reflex met verbazing, onbegrip en afkeuring zal reageren.
In 1956 brak Brel door met Quand on n'a que l'amour. Zijn gezinsleven profiteerde hier niet van, want zijn vrouw koos er in 1958 voor om met de kinderen terug te keren naar Brussel Nadien leefden zij gescheiden maar het is nooit tot een echtscheiding gekomen. In relationeel opzicht was Brel een vrijgezel geworden met vele affaires.
Zijn boezemvriend JoJo spoorde Brel ertoe aan om met meer panache en rebellie
zijn maatschappelijke engagement te laten doorklinken in zijn werken.
Brel legde de vinger op hypocrisie, kleinburgerlijkheid, ontrouw, pijn en verdriet, de aftakeling en ook over de dood zelf.
Met zijn minnares Maddly Bami voer hij met zijn zeiljacht naar de Las Marquesas-eilanden die onderdeel vormen van Frans-Polynesië.
Het stel verbleef beurtelings op Hiva Oa en in Europa.
Brel had vlak voor 1974 zijn vriend JoJo verloren.
Het eerste couplet roept benauwdheid op en wijst naar grote kwetsbaarheid.
Het tweede couplet gaat over alle pijn en ijdelheid en de naderende dood.
Het derde couplet is een geconcentreerde beschouwing van zijn langdurig verblijf in Parijs vanuit een perspectief van mededogen en machteloosheid.
Het vierde couplet valt de hypocrisie en het gebrek aan zelfkennis aan, mogelijk zelfs het gebrek aan oprechte solidariteit.
'Voir un ami pleurer' geschreven en uitgevoerd door Jacques Romain Georges Brel -- couplet 1 -------------------------------------- * algemeen, 3de persoon meervoud Bien sûr il y a des guerres d'Irlande [1] er is altijd wel oorlog Et les peuplades sans musique [2] minachting voor cultuur Bien sûr tout ce manque de tendre [1] gebrek aan warmte Il n'y a plus d'Amérique [2] geen toevluchtsoord Bien sûr l'argent n'a pas d'odeur [3] 'pecunia non olet' (Vespasianus) Mais pas d'odeur vous monte au nez [13-pluriel] liefde voor geld Bien sûr on marche sur les fleurs [3] het kwetsbare vertrappen Mais voir un ami pleurer # vertedering -- couplet 2 -------------------------------------- * de mens, 1ste persoon enkelvoud Bien sûr il y a nos défaites [4] onze nederlagen Et puis la mort qui est tout au bout [5] uiteindelijk lichamelijk sterven Nos corps inclinent déjà la tête [4] het besef van eindigheid Étonnés d'être encore debout [5] de eigen kwetsbaarheid Bien sûr les femmes infidèles [6] teleurstellingen in de liefde Et les oiseaux assassinés [13-pluriel] van binnenuit sterven Bien sûr nos cœurs perdent leurs ailes [6] de ziel wordt zwaarder Mais voir un ami pleurer # mededogen -- couplet 3 -------------------------------------- * leefomstandigheden, 3de persoon meervoud Bien sûr ces villes épuisées [7] overvolle smerige steden Par ces enfants de cinquante ans [8] onvolwassen mensen Notre impuissance à les aider [7] onze onmacht, hulpeloosheid Et nos amours qui ont mal aux dents [8] pijnlijke liefdesaffaires Bien sûr le temps qui va trop vite [9] de snelheid van het leven A1) S'aimer trop remplit de noyer [13-singulier]A1) A1) wegkwijnen in zelfliefde A2) Ces métros remplis de noyés [13-pluriel] A2) verdrinken in de massa La vérité qui nous évite [9] we zien/kijken niet goed Mais voir un ami pleurer # empathie -- couplet 4 -------------------------------------- * ons, onze houding, 1ste persoon meervoud Bien sûr nos miroirs sont intègres [10] we doen alsof, hypocrisie Ni le courage d'être juif [11] geen moed om anders/verschillend te zijn Ni l'élégance d'être nègre [10] geen raffinement On se croit mèche on n'est que suif [11] ons zelfbeeld klopt niet Et tous ces hommes qui sont nos frères [12] onze eigen soort, 'homo sapiens' Tellement qu'on n'est plus étonnés [13-pluriel] 'nil admirari' (Horatius) Que par amour ils nous lacèrent [12] we worden telkens gekwetst Mais voir un ami pleurer # verdriet LEGENDA * = de strekking van het vers met daaronder de essenties per versregel # = associaties [1],[2] etc. = waar de woorden rijmen A1,A2 = ambiguïteit, beide opties zijn Brelliaans |
Ces métros remplis de noyés is dus de winnaar.
Meestal ga ik eerst bij LyricsTranslate kijken wat er zoal aan vertalingen bijeen is gebracht.
Vergis u niet, bij LyricsTranslate zijn een heleboel begaafde vertalers aangesloten, veelal polyglots, soms zelfs super-polyglots.
Toch ook dan dient er te worden opgelet op fouten of verkeerde aannames. Zo ben ik het volgende tegengekomen:
De brontekst vermeldde Il va er dat werd letterlijk vertaald met 'hij gaat' (eng.: he goes).
Nou, in het Frans hoeft dat heus niet altijd het geval te zijn.
Want: il va pleuvoir wil niet zeggen dat 'hij gaat regenen' maar 'het gaat regenen', bijvoorbeeld.
Dus ook contextueel kom ik verkeerde aannames tegen.
Met andere woorden: een bruikbare engelse vertaling neem ik als basis, als vertrekpunt,
en pas daarna ga ik de juiste engelse termen en constructies zoeken of bedenken die het beste passen bij de brontekst.
En dan het liefst 1 op 1 en zo eenvoudig mogelijk maar nimmer de context geweld aandoen willende.
Goed, dat gezegd hebbende, op LyricsTranslate vond ik een bruikbare vertaling maar ook daarin heb ik stevig moeten krassen, ziehier:
Het chanson 'Voir un ami pleurer' vertaald naar het Engels. Bien sûr il y a des guerres d'Irlande For sure, there are wars in Ireland Et les peuplades sans musique And the tribes without music Bien sûr tout ce manque de tendre For sure, all this lack of tender Il n'y a plus d'Amérique And America is no more Bien sûr l'argent n'a pas d'odeur For sure, money has no smell Mais pas d'odeur vous monte au nez But no smell gets up to your nose Bien sûr on marche sur les fleurs, mais For sure, we walk on flowers, but Mais voir un ami pleurer But seeing a friend cry Bien sûr il y a nos défaites For sure, there are our defeats Et puis la mort qui est tout au bout And also death at the very end Nos corps inclinent déjà la tête The body is already leaning it's head Étonnés d'être encore debout Surprised of still being standing Bien sûr les femmes infidèles For sure, the unfaithful women Et les oiseaux assassinés And the murdered birds Bien sûr nos cœurs perdent leurs ailes, mais For sure, our hearts are losing their wings, but Mais voir un ami pleurer But seeing a friend cry Bien sûr ces villes épuisées For sure, these exhausted cities Par ces enfants de cinquante ans By these fifty year old children Notre impuissance à les aider Our impotence to help them Et nos amours qui ont mal aux dents And our love affairs with toothache Bien sûr le temps qui va trop vite For sure, time goes too fast Ces métros remplis de noyés Those trains filled with the drowned La vérité qui nous évite, mais The truth that evades us, but Mais voir un ami pleurer But seeing a friend cry Bien sûr nos miroirs sont intègres For sure, our mirrors are intact Ni le courage d'être juif Neither the courage to be a jew Ni l'élégance d'être nègre Nor the elegance to be a negro On se croit mèche on n'est que suif We believe we are the wick but we are just wax Et tous ces hommes qui sont nos frères And all these men who are our brothers Tellement qu'on n'est plus étonnés So much we are no more surprised Que par amour ils nous lacèrent, mais When out of love they lacerate us, but Mais voir un ami pleurer But seeing a friend cry
De tekst is zeer diep qua inzicht in de moderne menselijke 'status quo' oftewel la condition humaine [en dat raakt aan het existentiële (Sartre)] maar geeft tevens blijk van het besef van essenties op het psychologische vlak [en dat raakt aan de Freud-Jung-W.Allen-polka].
Toch meen ik er ook enige weemoedige gnostieke invloed in te kunnen ontwaren,
namelijk bij het gaanderweg verliezen van de vleugels van het hart.
Als onze ziel steeds beurser wordt en ons ziele-kleed steeds meer bevlekt raakt
nadat we rap onze jeugdige onschuld hebben verloren. {4}
Welnu, Jacques Brel is fysiek heengegaan maar zijn geestvonkatoom is nog steeds vlammende ! {5}
We stuntelen wat aan en worstelen allemaal met het leven, jusqu'au bout.
Arnaud Rasing, Nijmegen NL, 25-29 oktober 2019 {6}
This song is a live registration of Ange's concert in Paris (1977).
The lyrics contain many expressions in " l'argot ", french slang.
Nonetheless, Brel proved once again to be an excellent 'agent provocateur'. And, oh, he could really provoke. Pinpointing to the Wallonian and Flamish quarrels, for example. He called himself a 'francophone flaming': in short, a 'belgicist pur sang'.
Though being a catholic, Brel did not practise. That was also irritant to some of the catholic institutions back then.
Even in the Belgian parliament questions were raised about his cultural endeavours.
Still, decades after his far-too-early-death, he is being regarded as a 'Great Belgian' by both lingual sides.